Yazan: Dr. Sana IMRAN
Pakistanlı tanınmış akademisyen, İslamabad/Pakistan Ulusal Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde (NUST) Doçent yardımçısı, uluslararası stratejik, jeopolitik ve ekonomik meseleler uzmanı.
ÇEVİREN: Emekli Kurmay Albay Akif GASİMOV
Editör: Tarihçi, Gazeteci Hasan BARIN
IMEC: Yeni Dünya Düzeninde Hindistan'ın Stratejik Hareketlerini Çizmek
Dal Gölü'nün Himalayalar'ın tarihi zirvelerini yansıttığı Keşmir'in kalbinde diplomatik bir gösteri yaşandı: açık gökyüzünün altında büyük bir tiyatro. Hindistan'ın yürek hoplatan savaş alanında G20 Turizm Toplantısı ve ardından G20 zirvesi kılığına giren organizasyon, sadece törensel bir olay değildi, aynı zamanda pitoresk manzaranın çok ötesine uzanan jeopolitik satranç tahtası üzerinde titizlikle hesaplanmış bir hamleydi. Hindistan ve Pakistan arasındaki Keşmir anlaşmazlığının Bizans katmanları gün yüzüne çıkıyor ve biz tarihin yıllıklarına daldıkça bölgenin dokusuna derinden kazınmış eski yaraları ortaya çıkarıyoruz. Çatışmaların merkez üssü olan Srinagar'da etkinliklere ev sahipliği yapmak, Hindistan'ın cüretkar diplomasisine işaret ediyor; Ağustos 2019'da Keşmir'in özerkliğinin iptal edilmesinin sismik yankılarını yansıtıyor ve bölgede yeni bir dönemi şekillendiriyor.
Delhi'deki G20 zirvesi, "Küresel Altyapı ve Yatırım Ortaklığı" etkinliği sırasında Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru'nun (IMEC) açıklanması yoluyla Hindistan'ın iddialı ekonomik hedeflerini gösterdiği önemli bir an oldu.
Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman tarafından duyurulan koridor, hem Suudi Arabistan Krallığı hem de ABD tarafından kutsanan stratejik bir işbirliğini temsil ediyor. IMEC için Mutabakat Zaptı; ABD, Hindistan, Suudi Arabistan, BAE, Fransa, Almanya, İtalya ve AB liderleri tarafından imzalandı. Beceriksiz bir PR hamlesi olsa da IMEC, Hindistan'ın Hindutva'nın ideolojik ilkeleri tarafından yönlendirilen iddialı ekonomik hırslarının daha çok simgesi gibi görünüyor. Bu Koridor, Hindistan'ın hesaplı kişisel çıkar ve jeopolitik kazanım arayışını yansıtıyor; ekonomik konumunu güçlendirmek ve Avrasya genelinde ittifaklar geliştirmek için stratejik olarak tasarlandı. Hindistan'ın IMEC'e katılımı, Güney Asya ve Orta Doğu'daki diğer kalkınma projelerine rakip olmak için bir araç görevi görüyor ve Hindistan terimlerinin işbirliğine dayalı büyüme yerine önceliklendirilmesine işaret ediyor.
ABD, ağırlığını ihtiyatlı bir şekilde IMEC'in arkasına atıyor ve bunu Çin'in etkisine karşı bir denge unsuru olarak çerçeveliyor gibi görünüyor. Görünürde stratejik nedenlerden ötürü IMEC'i desteklerken, Washington'un taahhüdünün gerçek derinliği konusunda şüpheler devam ediyor. IMEC'in ekonomik bir kanal ve jeopolitik araç olarak tasvir edilmesi, ittifakların samimiyeti hakkında soruları gündeme getiriyor ve kişisel çıkarlarla küresel güç dinamiklerinin kesiştiği karmaşık bir etkileşime işaret ediyor.
İşbirlikçi bir araçtan ziyade jeopolitik bir manevra olarak konumlanan IMEC, stratejik çıkarları ilerletmek için uyarlanabilir işbirliğini vurgulayarak yerleşik çerçevelerden ayrılmayı ifade eder. Bu veda, özellikle Hindistan'ın ortak çıkarları değerlerin önünde tutması ve Hindistan'ı mükemmel güç dinamiklerine sahip bir oyuncu olarak tasvir etmesi şüpheyle karşılanıyor. Ayrıca, Hindistan'ın karmaşık bölgesel dinamiklerini açığa çıkaracak şekilde daha yoğun bir inceleme yapılması zorunludur. Her komşu ülkeyle devam eden sınır anlaşmazlıkları, Hindutva ideolojilerinin yükselişi, yayılmacı özlemler ve komşularına karşı iddialı bir duruşla birleştiğinde, toplu olarak Hindistan'ı bölgede yıkıcı ve rahatsız edici bir güç olarak çiziyor. Bu da IMEC'in jeopolitik yansımaları ekonomik kaygıların çok ötesine geçiyor.
Hesaplanmış bir stratejik koreografi, IMEC'in jeopolitik boyutlarının incelenmesi üzerine salt bir ekonomik inisiyatifin ötesine geçerek çözülüyor. Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'ne (BRI) karşı ağırlık olarak resmedilen IMEC, borç tuzağı diplomasisi ve çevresel kaygılar gibi BRI ile ilişkili olduğu iddia edilen tuzaklardan kaçınarak, iddia ettiği kapsayıcılığı ve sürdürülebilirliği nedeniyle övgüyle karşılanıyor. Ancak diplomatik cilanın altında, Hindistan tarafından düzenlenen, kökleri tarihsel karmaşıklıklara (sınır anlaşmazlıkları, ekonomik rekabetler ve jeopolitik manevralar) dayanan fark edilebilir bir stratejik vals yatıyor.
Bu jeopolitik senfoninin sarsıcı bir notu, BRI'nin önde gelen amiral gemisi olan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru'dur (CPEC). Güvenlik zorlukları karşısında dirençli olan benzersiz ikili yapısı, IMEC'in hedefleriyle tam bir tezat oluşturuyor. Hindistan'ın CPEC ile ilişki kurma konusundaki bariz isteksizliği, hem Çin'e hem de Pakistan'a karşı gözle görülür bir düşmanlığın da altını çiziyor.
Bunun yanında;
Eş zamanlı olarak, önemli bir bölgesel oyuncu olan Türkiye, IMEC'e giden stratejik bir kavşak noktasında bulunmaktadır. Eşsiz bir coğrafyaya sahip olan Türkiye'nin, herhangi bir bağlantı projesinde önemi ne kadar vurgulanırsa vurgulansın gene de azdır. Bu nedenle böyle bir projeye katılımı veya yokluğu önemlidir.
Erdoğan;
Rotanın, Hindistan, Suudi Arabistan, BAE'yi kapsayacak ve potansiyel olarak Ürdün ve İsrail'e uzanacak şekilde Türkiye'yi hariç tutma planını eleştirdi. G20 zirvesinde "Türkiye'siz koridor olmaz diyoruz" diyen Erdoğan, daha sonra ilaveten:
"Türkiye önemli bir üretim ve ticaret üssüdür; doğudan batıya trafik için en uygun hattın Türkiye'den geçmesi gerekiyor; “Birçok ülkenin ticaret koridorları yaratarak etki alanını genişletmeye çalıştığının da farkındayız”.
Diyerekte olaya duyarlılığı ve Türkiye'nin öneminin farkıdalılığına üzerine basa basa vurgu yaptı.
IMEC'in açıkça ifade edilen faydalı beklentileri, özellikle Türkiye'nin Irak ile olan iddialı Kalkınma Yolu Projesi'ni (DRP) etkileyen, sonuçta ortaya çıkan zorluklarla yan yana getirilmektedir. Türkiye'nin bölgesel bağlantı vizyonu açısından hayati önem taşıyan DRP, potansiyel tekrarlama ve IMEC'in rekabetiyle karşı karşıya olup ilerlemesini ve ekonomik sürdürülebilirliğini tehlikeye atmaktadır.
IMEC'in bölgesel güç dinamiklerini yeniden şekillendirme potansiyeli jeopolitik kaygıları artırıyor.
IMEC, Hindistan'ın Orta Doğu ve Avrupa'daki varlığını güçlendirerek dış politikasını ve bölgesel istikrarı etkileyerek Türkiye'nin bölgesel güç komisyoncusu rolünü azaltma tehdidinde bulunuyor.
IMEC ve Hindistan'ın stratejik hamlelerini çevreleyen jeopolitik bale, yalnızca ekonomik bir çaba olarak değil, hesaplanmış bir siyasi kervan olarak ortaya çıkıyor. Keşmir'de G20 Turizm Buluşması'nın düzenlenmesi, jeopolitik kazanımlar için tarihi yaraların manipüle edildiği küstah bir diplomasi etkinliğiydi. IMEC uyumlu bir işbirliği olarak değil, bölgesel istikrar pahasına güç dinamiklerini yeniden şekillendiren farklı bir siyasi girişim olarak ortaya çıkıyor. IMEC'in çizdiği siyasi tuval, self-servis motifleri, tarihsel rekabetleri ve stratejik hırsları tasvir ediyor.
Bu, Hindistan'ın siyasi ezici gücünün merkez sahneye çıktığı ve IMEC'in söz konusu motivasyonlarının çok ötesinde yankı uyandırdığı istikrarsız bir dengenin altını çiziyor.
