ANKARA - 16.06.2026 - Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 1994’te ilan edilen ve her yıl 17 Haziran’da kutlanan "Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü", çölleşme, arazi bozulması ve kuraklık gibi küresel sorunlara dikkat çekmeyi amaçlıyor. Bu yılın teması “Toprağı geri kazan, fırsatların kapısını aç” olarak belirlenirken, sürdürülebilir arazi yönetiminin önemine vurgu yapılıyor.

Uluslararası örgütlerin verilerine göre, çölleşme nedeniyle her yıl yaklaşık 1 milyon kilometrekare sağlıklı ve verimli toprak kaybediliyor. Bu kayıp, her saniyede yaklaşık 4 futbol sahasına eşdeğer arazi anlamına geliyor. Kuraklık, toprak bozulması ve çölleşmenin küresel maliyeti ise yılda 878 milyar dolar olarak hesaplanıyor.

Verimli topraklar, küresel gayrisafi yurt içi hasılanın yarısından fazlasının doğal sermayeye bağlı olduğu gelişmekte olan ülkelerin temelini oluşturuyor. Toprağın besin döngüsü, yıllık ekosistem hizmetlerinin toplam değerine yüzde 51 ile en büyük katkıyı sunarken, toprak kaybı iklim değişikliği ve sosyoekonomik sorunları da beraberinde getiriyor.

Dünya genelindeki arazilerin yaklaşık yüzde 40’ı bozulmuş durumda ve bu durum 3 milyardan fazla insanı etkiliyor. Özellikle 25 yaş altındaki 1 milyar insan, geçimini doğrudan toprak ve doğal kaynaklara bağlı bölgelerde sürdürüyor.

Toprak bozulmasının önüne geçilmesi için 2030 yılına kadar 1,5 milyar hektarlık alanın restore edilmesi gerekiyor. Bu hedef doğrultusunda küresel ölçekte en az 2,1 trilyon dolarlık yatırım ihtiyacı bulunuyor. Arazi restorasyonuna yapılan her 1 dolarlık yatırımın, iyileştirilmiş ekosistem hizmetleri sayesinde 7 ila 30 dolar arasında ekonomik geri dönüş sağlaması bekleniyor. Yıllık 1,8 trilyon dolarlık potansiyel gelir getirebilecek 1 milyar hektardan fazla arazi için bugüne kadar restorasyon taahhüdü verilmiş durumda.

Arazi restorasyonu yalnızca ekonomik değil, ekolojik ve sosyal açılardan da büyük fayda sağlıyor. Öncelikli alanların yüzde 15’inde yapılacak restorasyon, nesli tükenme tehlikesi altındaki türlerin yüzde 60’ının korunmasına yardımcı olabilir. Aynı oranla gerçekleştirilecek restorasyon, atmosferdeki karbon artışının yüzde 30’una karşılık gelen 300 gigaton karbonun toprak tarafından emilmesini sağlayabilir.

Sahra Altı Afrika’da bulunan 300 milyon hektarlık tarım arazisinin sadece yüzde 25’inde yapılacak arazi ve su yönetimi iyileştirmesiyle, 22 milyon ton ek gıda üretimi sağlanabilir. Ayrıca sürdürülebilir arazi yönetimi sayesinde su verimliliği yüzde 100’e kadar artırılabilirken, sağlıklı araziler suyu daha iyi filtreleyip depolayarak su kıtlığı, kuraklık ve sel gibi afetlerin etkisini azaltabilir.